Eser Adı | Tekeli Mehmet Paşa Camii (Mehmet Paşa Camii, Tekeli Paşa Camii) |
Türü | Cami |
Dönemi | Osmanlı |
Şimdiki Durumu | Günümüzde cami olarak hizmet vermektedir. |
Yapım Tarihi | 17. yüzyıl (1607-1616) |
Yaptıran | Tekeli Mehmet Paşa |
Yer / Adres | Tuzcular, Uzun Çarşı Sk. No:3, 07100 Muratpaşa/Antalya |
Kareye yakın planlı cami yapısının hem batıda hem de kuzeyde olmak üzere iki girişi bulunmaktadır. Güney cephesinde her ikisi de tamamen mermerden yapılmış olan mihrabı ve minberi bulunmaktadır. Kuzeybatı köşesinde tek şerefeli minaresi, doğu cephesinde, avlunun ortasında ise 1977 yılında camiye eklenmiş olan sekizgen planlı şadırvan yer almaktadır.
Kesme taştan inşa edilmiş cami, kareye yakın bir plana sahiptir. Harime doğu, batı ve kuzey cephelerin ortasına açılan basık kemerli kapılar ile girilmektedir. Caminin doğu, batı ve kuzey cepheleri simetrik bir şekilde düzenlenmiştir. Cephelere alt ve üst kademe olmak üzere beş adet pencere açılmıştır. Üç bölümden oluşan güney cephe ise farklı düzenlenmiştir; yan kanatlara iki kademe, orta bölüme ise üç kademe pencere açıklığı uygulanmıştır. Harim, altıgen kasnağın çevrelediği merkezi bir kubbe ile örtülüdür. Kubbe kasnağında 16 adet sivri kemerli pencere yer almaktadır. Caminin kuzeyi 19. yüzyılda yapılan onarımlarla üç kubbe ile örtülerek harime dâhil edilmiştir. Güney cephenin merkezine mihrap konumlandırılmıştır. Mihrabın hemen doğusunda tamamen mermerden yapılmış olan minber yer almaktadır. Harimin kuzeydoğu köşesinde, çıkışı doğudan 12 basamaklı bir merdivenle sağlanan ahşap bir kadınlar mahfili bulunmaktadır.
Kuzey dış cephede alt kademede kapının her iki yanında bulunan ve tüm iç cephelerde alt kademede bulunan pencerelerin sivri kemerli alınlıkları içine yerleştirilmiş ta’lik hatlı çini yazıtlar yer almaktadır. Yapının son onarımı sırasında kubbelerdeki Barok tarzdaki süslemenin altında Klasik Osmanlı Dönemi kalem işleri bulunmuştur. Ayrıca Hünkar Mahfilinin Osmanlı Dönemi zengin kalem işi süslemeleri de yağlı boya katmanın altından çıkarılmıştır.
Kuzeybatı köşesinde tek şerefeli minaresi yer almaktadır. Kare subasman üzerinde tüm cepheleri sivri kemerli nişlerle hareketlendirilmiş altıgen formlu bir kaide bulunmaktadır. Üzerinde yer alan pahlanmış papuç bölümü bir bilezik ile sonlanmakta ve silindirik gövdeye geçilmektedir. Sonrasında yine bir adet bilezik ve dört sıra kirpi saçak ile ulaşılan şerefe ve sivri külah örtülü petek kısmı ile de minare son bulmaktadır.
2018’de başlatılan restorasyon çalışmaları sırasında, avluda tuvalet yeri için kazı yapılırken Roma İmparatorluk Dönemi’ne ait geometrik motiflerden oluşan mozaik, 2 sarnıç, 2 tandır ve 3 de mezar açığa çıkarılmıştır.
İ. Ünal, “Antalya Bölgesindeki Çinili Eserler, Türk Etnografya Dergisi 14,” 1974, 23 vd.
Türkiye’de Vakıf Abideler ve Eski Eserler (I), Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları, 1983, 563-567.
L. Yılmaz, “Antalya-Tekeli Mehmet Paşa Camii ve Tarihlendirilmesi,” Adalya 4, 1999-2000, 301-316.
L. Yılmaz – K. Tuzcu, Antalya’da Türk Dönemi Kitabeleri, Haarlem 2010, 223-237.
T.C. Antalya Valiliği, Antalya Kültür Envanteri (Merkez), Antalya 2003, 37.
S. Kılıç, “Antalya’da Tek Kubbeli Cami ve Mescitler (Osmanlı Dönemi),” Antalya 2015, 50-69.
Tekeli Mehmet Paşa Camii, Antalya Muratpaşa İlçe Müftülüğü, Antalya 2016.