fbpx

Yazar Gamze Kaymak
Editör Kayhan Dörtlük – Burhan Varkıvanç – Ayşe Aydın – Tarkan Kahya
Türü Kitap
Basım Yılı Antalya, 2009
ISBN No. 9786054018079
Boyutlar 21 × 28 cm
Sayfa 335
Resim 327 resim + 9 plan
Dili Almanca ve Türkçe
Dizi Adalya Ekyayın Dizisi: 9

Özet

Cumanın Camii’nin harabesi veya bünyesinde halen barındırdığı Antik ve Bizans Dönemi yapı kalıntıları ile çeşitli öncü yapılara ait devşirme taşları, anıtsal yapının neredeyse iki bin yıllık “tarihi gelişimini” sergileyen olağanüstü bir örnek oluşturmaktadır. Bugünkü harabe, Güney Anadolu’daki Bizans kilise mimarlığının gelişimi açısından “kilit yapı” olarak tanımlanabilir.

Bizans kökenli Cumanın Camii, üç değişik plan tipinin, yüzyıllar boyunca ayrı ayrı yapı evreleri olarak tek bir kilise yapısında gerçekleştirildiği bir örnektir: Kare içine alınmış merkezi haç şekilli plan tipinden kubbeli, kapalı Yunan Haçı plan tipine, sonra uzunlamasına eksenli galerili bazilikal plan tipine geçilmiş ve en sonunda da camiye dönüştürülmüştür.

Yapının detaylı analizi ve hâlâ barındırdığı delilleri içeren hassas rölöveleri ışığında, arkeolojik sondajlar ve tarihi yapı analizi bilimsel metotları yardımıyla, birbirini izleyen yapı evrelerinin restitüsyonu gerçekleştirilerek, evrelerinin Anadolu Bizans mimarlığı içindeki tipolojik ve kronolojik yeri araştırılmıştır.
Çalışma iki ana bölüm ile bir katalog bölümünden oluşmaktadır.
I. Bölüm, araştırma tarihine değinen kısa bir giriş, tarihsel ve topografik bakış ile çalışmanın özünü oluşturmaktadır: Mevcudun dökümantasyonu, yedi ayrı yapı evresinin birbirinden ayırd edilmesi ve restitüsyonu ile tarihlemesi ve Bizans kilise mimarlığı içinde aldığı yer, bu bölümde yer almıştır.
II. Bölüm, “Antik ve Erken Bizans Dönemi’ne Ait Bina Kalıntıları ve Devşirme Taşlar”a adanmıştır: Olası öncü yapılar, kilisenin yapımında devşirme olarak kullanılmış çeşitli mimari elemanlar, bunların dekoratif ve bezeksel özelikleri yanında lahitler, mezarlar, duvar resimleri, graffitiler ve yazıtlar da bu bölümde incelenmiştir.
Son bölümü çevrede dağınık olarak tespit edilmiş olan Antik ve Bizans Dönemi’ne ait devşirme malzemeler ile mimari elemanların tanıtıldığı katalog oluşturmuştur.