Elektron sikkenin ön yüzü, stater, Kyzikos. MÖ yak. 5. yüzyıl. Çömelmiş ve ton balığı tutan adam
© Heritage World Coin Auction, NYINC 3061, 32042

Elektron sikkenin ön yüzü, stater, Kyzikos. MÖ yak. 5. yüzyıl. Herakles çömelmiş, başının üzerinde silahını ve elinde yay tutuyor; arkasında ton balığı
© NAC 100, 148

Ton balığı, antik kaynaklarda thynnos veya thynnus olarak geçmektedir. Göçmen deniz balıklarının en büyüklerinden biri olan ton balıkları, sürü halinde Akdeniz’den yola çıkarak Ege Denizi ve Marmara Denizi yoluyla Karadeniz’e gelir (anavaşya) ve tekrar aynı güzergâhı izleyerek geri dönerler (katavaşya). Etçil (karnivor) bir balık olduğundan, peşlerine takıldıkları sardalya, palamut, lüfer gibi küçük balıkları yiyerek beslenirler. Ton balıklarının göç dönemi genel olarak Nisan-Eylül ayları arasıdır. Ton balığı hızlı yüzen ve çabuk hareket eden bir balıktır. Aristoteles, ton balıklarının Şubat-Mart aylarında çiftleştiklerini ve Haziran-Temmuz aylarında da yumurtladıklarını anlatmaktadır. Plinius’un verdiği bilgiye göre, ton balıklarının çoğu, yazı Marmara Denizi’nde (Propontis) geçirirdi.

Ton balıklarına ilişkin bir anekdottan yine Aristoteles söz etmektedir. Aristoteles ve sonraki yazarlar, örneğin Yaşlı Plinius, Aelianus ve Athenaios, ton balıklarının sağ gözleri ile daha iyi görebildiklerinden, Karadeniz’e sağ kıyıyı izleyerek girdiklerine, çıkarken de sol kıyıyı izleyerek çıktıklarına inanıldığını söylemektedirler. Ancak, izledikleri güzergâh gerçekçi olsa da ton balıklarının gözlerinde veya görme duyusunda böyle bir farklılık bulunmamaktadır!

Plinius’un ifadesine göre palamut balığı ancak belli büyüklüğe ulaştıktan sonra ton balığı adını almaktadır. Yani ona göre, ton balığı ile palamut aynı balıktır. Gerçekte, her iki balık ayrı familyadandır!

Plinius, ton balıklarının teknelerin peşine takılarak, birkaç saat boyunca ve birkaç mil, teknenin altından onlarla birlikte gittiklerini, üzerlerine sürekli zıpkın atılsa dahi korkmadıklarını, bu yüzden bazı insanların onlara “refakatçı-balık” (Lat. pompilus) dediğini aktarır.