Antik kenti kaplayan Kaleiçi yaklaşık 80 hektarlık bir alandır. Küçük Asya’nın diğer birçok antik kentlerindeki anıtsal kalıntıları göz önüne getirdiğimizde Kaleiçi’nde karşılaşılacak fazla bir şey yoktur. Nekropoller ve agoranın bir bölümü dışında tapınak, tiyatro, stadyum, hamamlar vs. gibi daha birçok yapının lokalizasyonu yapılamamaktadır. Her şeyin zamanla ortadan kalkması, parçalanması ve yeni yapılarla kapatılması sürekli yerleşim gören kentlerin özellikle kaderidir. Kaleiçi’nde gezenler antik malzemenin her yerde evler ve duvarlarda kullanıldığını, pansiyon ve restoran bahçeleri ve girişlerinde bezekli parçaların sergilendiğini görecektir. Korunabilen kısımlar eski dokusunda belki de Helenistik Dönemi saklayan etkileyici sur duvarlarıdır. En geç duvar dokusu Osmanlı olup, 20. yüzyılın başlangıcına kadar tam haliyle görevini yerine getirmiştir. 1880’li yıllarının resimlerinde Saat Kulesi yanında yedi giriş ve sayıları elliyi aşan kuleler yer almaktadır.

Sur duvarının en dikkat çekici bölümü ünlü Hadrian Kapısıdır. MS 129 sonrasına kesin tarihlenebilen mermer kapı korunaklı olmayan 3 girişi ile savunma amaçlı olmayıp, bir zamanlar altın kaplamalı bronz harflerden oluşan ve imparatoru selamlayan bir onur yazıtına sahipti. Sur duvarının güney batı sınırındaki 14 m. yüksekliğinde yuvarlak mezar anıtı Hıdırlık Kulesi, Roma Dönemi’ndendir ve kapının iki yanındaki kabartmalar olasılıkla konsül derecesindeki bir mezar sahibine işaret etmektedir. Yapının Hadrian Kapısı ile bağlantı ekseninde, kentin güneyinde günümüzde beş nefli bir bazilikanın kalıntıları yer alır. Yapı 5. yüzyılda daha erken yapı malzemesinin kullanımı ile inşa edilmiş ve Meryem’e adanmıştır. Kilise, Selçuklu Dönemi’nde camiye dönüştürülmüştür. Kentteki anıtsal Selçuklu yapı sanatının ele geçen örneklerinden biri, kısmen çinili tuğlalardan inşa edilen ve Kaleiçi’nde etkileyici bir şekilde yükselen Yivli Minare’dir ve yapı günümüzde kentin simgesi durumdadır.

Kaynak: J. Gorecki, “Ein Kampf um den Hafen des Attalos,”  J. Gorecki – E. Schallmayer (ed.), Heroische Landschaften: Eine pittoreske Reise zu den antiken Stâdten der türkischen Mittelmeerküste, 2000.