Yivli Minare Camii (Yivlim Camii, Ulucami, Alâeddin Camisi, Cami-i Atik -Eski Cami-)
| Eser Adı | Yivli Minare Camii (Yivlim Camii, Ulucami, Alâeddin Camii, Cami-i Atik -Eski Cami-) |
| Türü | Cami |
| Dönemi | Selçuklu, Hamitoğulları Beyliği |
| Şimdiki Durumu | Günümüzde hâlâ cami olarak hizmet vermektedir. |
| Yapım Tarihi | 13. yüzyıl |
| Yaptıran | Mübârizeddin Ertokuş’a ait 1270/1271 tarihinde düzenlenmiş olan bir vakfiyede Antalya’da inşa ettiği bir cami kaydı bulunması nedeniyle kendisine atfedilmektedir. |
| Yer / Adres | Selçuk, Selçuk Mah, 07100 Muratpaşa/Antalya |
Olasılıkla I. Alâeddin Keykubad dönemine ait olduğu düşünülen yapı doğu-batı istikametinde dikdörtgen planlıdır. Yapının içi devşirme Roma İmparatorluk Dönemi sütunları ile altı bölüme ayrılmış durumdadır ve her bir bölümün üzeri kubbe ile örtülüdür. Yapının minaresinden bağımsız konumu, mihrabının konumu ve durumu, batısında yer alan tonozlu bölüm göz önünde bulundurularak caminin Selçuklu Dönemi öncesi bir yapı olduğuna veya kiliseden dönüştürülen cami olduğuna dair görüşler bulunmaktadır.
Cami yapısı doğu-batı istikametinde uzanan dikdörtgen bir plana sahiptir. Binada biri kuzey, diğeri doğu cephede yer alan iki kapı bulunmaktadır. Günümüzde giriş kapısı olarak kullanılan doğu kapısı basık kemerlidir. Doğu cephede kapının güneyinde kapı seviyesinde ve daha üst seviyede olmak üzere demir parmaklıklı pencereler ışık sağlamaktadır. Kapı üzerinde yer alan pencere ve kapı arasındaki nişte sivri kemerli çerçeve içerisinde 1373 tarihli onarım kitabesi yer alır. Yapının kuzey ve güney cephelerinde alt seviyede dikdörtgen formlu, üst seviyede yuvarlak kemerli olmak üzere parmaklıklı pencereler açılmıştır, batı cephesi ise sağır bırakılmıştır.
Doğu-batı istikametinde uzanan ibadet mekânı, Korinth ve Dor tipi başlıklara sahip ve farklı çaplarda 12 sütun aracılığıyla kare planlı altı bölüme ayrılmıştır. Bölümlerin üzeri Türk üçgenleri ile geçilen kubbeler ile örtülüdür. İbadet mekânının batısında yer alan tonozlu bölüm genel plan ile uyuşmamaktadır. Güney duvarda yer alan mihrap sonradan eklendiği izlenimi vermektedir. Kıble aksında olmayan duvara 30 derecelik dönme açısıyla yerleşen mihrap nişi yarım daire planlıdır. Binada herhangi bir süslemeye rastlanmamakla birlikte onarım çalışmaları sırasında bazı çini ve alçı parçalar bulunmuştur.
Referans
S. F. Erten, Antalya Livası Tarihi, İstanbul 1338-1340 (1922-1924), 70-71.
K. Turfan, 1955 Yılı Antalya Merkez Eski Eser Fişleri. Antalya 1955, no. 35.
Türkiye’de Vakıf Abideler ve Eski Eserler (I), Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları, 1983, 525-528.
M. Kırmızı, Yivli Minare ve Külliyesi, Antalya 1. Selçuklu Eserleri Semineri 22-23 Mayıs 1986, Antalya Valiliği, Antalya, 38-39.
L. Yılmaz, Antalya: Bir Ortaçağ Türk Şehrinin Mimarlık Mirası ve Şehir Dokusunun Gelişimi (16. Yüzyılın Sonuna Kadar), Ankara 2002, 10-15.
T.C. Antalya Valiliği, Antalya Kültür Envanteri (Merkez), Antalya 2003, 30.
O. Eravşar, 2007 Yılı Yivli Minare Cami Kazısı, Akdeniz Sanat, Cilt 13, 649-662.
C. C. Sönmez, Antalya Kaleiçi Selçuklu ve Beylikler Dönemi Eserleri, Antalya 2009, 71-112.
L. Yılmaz – K. Tuzcu, Antalya’da Türk Dönemi Kitabeleri, Haarlem 2010, 196-199.
B. Varkıvanç – E. Çelebi (edd.), Kaleiçi Yaşayan Antik Şehir Rehberi, Metinler: Burhan Varkıvanç, Muratpaşa Belediyesi, Antalya 2015, 76-78.
Y. Tiryaki, Yivli Minare Külliyesi, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi 43, 2013, 552-554.
M. A. Budak, İbn Battuta ve El-Ömeri’nin Anlatımıyla Geç Ortaçağ’da Antalya ile Alanya, Cedrus IV, 2016, 363-364.
M. Erol (Yayına Hazırlayan), Yivli Minare Camii ve Külliyesi, Antalya Muratpaşa İlçe Müftülüğü, Antalya 2017.