Hıdırlık Kulesi (Kız Kulesi, Deliktaş)
| Eser Adı | Hıdırlık Kulesi (Kız Kulesi, Deliktaş) |
| Türü | Anıtın mezar olarak inşa edildiği ve Geç Roma-Erken Bizans Dönemi’nde kule işleviyle kentin savunma sistemine dâhil edildiği düşünülmektedir. |
| Dönemi | Roma İmparatorluk (Yapı daha sonraki dönemlerde surun bir parçası şeklinde savunma amaçlı olarak kullanılmış, Osmanlı Dönemi’nde deniz gözetlemesi amacıyla hizmet etmiştir.) |
| Şimdiki Durumu | Yapı sağlam bir şekilde ayaktadır; tescilli bir anıt eserdir ve çevresinde kazı çalışmaları devam etmektedir. |
| Yapım Tarihi | Kesin tarihi bilinmemektedir; ancak araştırmacılar yoğunlukla MS geç 1. ve 2. yüzyıllar üzerinde durmaktadır. |
| Yaptıran | Bir Roma consul’üne ait olmalıdır (M. Calpurnius Rufus? veya M. Petronius Umbrinus?) |
| Yer / Adres | Kılınçarslan, Hıdırlık Sk. No:50, 07100 Muratpaşa/Antalya |
Yapı kareye yakın bir alt kat bölümü ve silindirik formda bir üst yapıya sahiptir. Ana giriş cephesi Kaleiçi’ne bakan kuzeydoğu cephesidir. Söz konusu cephede hem altta hem de üstte cephe merkezlerine yerleştirilmiş kapılar bulunmaktadır. Alt katta bulunan giriş kapısının her iki yanında altışar tane “fasces” (Roma’da lictor’ların taşıdığı sembolik obje) kabartması yer alır. Kapıdan hemen sonra iri bloklardan yapılmış dört basamaklı merdivenle girilen “dromos” benzeri koridora ulaşılır ve oradan da yapının ana mekânını oluşturan ve mezar odası olarak tanımlanan alana ulaşılır. Mekâna açılan üç büyük niş bulunmaktadır; mekânın aydınlatılması nişler içindeki mazgallarla sağlanmaktadır.
Alt kattaki kaidenin merkezine yerleştirilmiş silindirik formdaki üst kat oldukça iyi bir şekilde korunmuş taş bloklardan oluşmaktadır. Mezar sahibinin bir heykelini taşıdığı düşünülen kare formda yüksekçe bir kaide, üst katın tam merkezine yerleştirilmiştir. Üst kata çıkışı sağlayan kuzeybatı cephesindeki kapı doldurularak kapatılmış durumdadır. Üst kata çıkış alt kattaki ana mekân içindeki açıklıktan geçilerek sağlanmakta, 30 basamaklı taş bir merdivenle kaide üstüne ulaşılmaktadır.
Mukavemetli yapısı nedeniyle kule, Bizans Dönemi’nde kentin savunma sistemine dahil edilerek surlarla birleştirilmiştir. Selçuklular Dönemi’nde kasr, Osmanlılar Dönemi’nde ise askeri depo işlevi görmüştür. Kule, tarih boyunca, Antalya Körfezi’nden geçen gemiler için gözetleme kulesi olarak da kullanılmıştır.
Referans
K. G. von Lanckoronski, Städte Pamphyliens und Pisidiens I. Pamphylien, 1890, 11 ve 25 vd.
B. Goetze, Das Rundgrab in Falerii, 1939, 16, dn. 78.
W. Sydow, “Ein Rundmonument in Pietrabbondante,” RömMitt 84, 1977, 296.
R. Stupperich, “Das Grab eines Konsularen in Attaleia,” Istanbuler Mitteilungen 41, 1991, 417-422.
A. R. Birley – W. Eck, “M. Petronius Umbrinus. Legat von Cilicia, nicht von Pamphylia,” EA 21, 1993, 45-54.
T.C. Antalya Valiliği, Antalya Kültür Envanteri (Merkez), Antalya 2003, 32.
H. Hellenkemper – F. Hild, Tabula Imperii Byzantini 8: Lykien und Pamphylien, Denkschriften der Österreichischen Akademie der Wissenschaften Philosophisch-Historische Klasse, Denkschriften 320, Viyana 2004, 322.
Ş. Alp, Hıdırlık Kulesi: Antalya’da Bir Anıt Mezar. Arkeolojisi, Rölöve-Restitüsyon-Restorasyon Projeleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Akdeniz Üniversitesi, Antalya 2005.